[ Pobierz całość w formacie PDF ]
cja tej instytucji. Instytucji zawsze trudnej do kierowania,
a w okresie wdra¿ania reformy bardzo trudnej. Je¿eli w ta-
kiej sytuacji wyrzuca siê z pracy fachowców, a na ich miejs-
ce powo³uje ludzi, których jedyn¹ kwalifikacj¹ jest politycz-
na lojalnoSæ, to musi to kosztowaæ bardzo drogo. Niestety,
skutki tego ponosz¹ w pierwszej kolejnoSci konsumenci
systemu ubezpieczeñ. Jestem jednak przekonany, ¿e poli-
tyczny rachunek bêd¹ musieli zap³aciæ równie¿ politycy,
którzy doprowadzili do tego stanu rzeczy.
Trzecia droga nowe podejScie
W Swiecie globalnej konkurencji nierzadko s³ychaæ nawo-
³ywania do ograniczenia roli pañstwa w gospodarce i w sfe-
rze spo³ecznej. Mówi siê o g³êbokim kryzysie tradycyjnego
pañstwa opiekuñczego . Jedni namawiaj¹ do jego ostatecz-
nego demonta¿u, inni twierdz¹, ¿e model ten prze¿y³ siê
i radykalnie za³ama³. W rozwiniêtych krajach Zachodu kry-
zys ten zaostrza starzenie siê spo³eczeñstw i wymuszana
przez globalizacjê wzmo¿ona konkurencja na rynku Swiato-
wym sk³ania do redukowania kosztów pracy i do ciêæ bud¿e-
towych na rozmaite wydatki socjalne.
Na obecny kryzys welfare state poszukuj¹ dziS odpowie-
dzi nie tylko socjaldemokraci i socjallibera³owie trady-
cyjni promotorzy tej koncepcji pañstwa. Jednym z propono-
wanych rozwi¹zañ jest strategia czysto defensywna, zacho-
wawcza, broni¹ca dotychczasowych form ingerencji pañst-
wa w ¿ycie gospodarcze i spo³eczne. Jest to podejScie
konserwuj¹ce anachroniczne ju¿ funkcje redystrybucyjne
120
w³adzy centralnej, przeciwne odpañstwowieniu rozleg³ych
obszarów ludzkiej aktywnoSci. PodejScie to zdaje siê nie
zauwa¿aæ, i¿ podtrzymywanie wielu odgórnych subwencji,
dotacji i Swiadczeñ prowadzi do utrwalania siê swoistej
kultury uzale¿nienia , któr¹ charakteryzuje naiwny egali-
taryzm, rozwiniête postawy roszczeniowe i w ostatecznym
efekcie zwyczajna bezradnoSæ wobec sytuacji mog¹cych
pogarszaæ warunki bytu ludzi, a wiêc takich ryzyk socjal-
nych, jak np. choroba czy utrata miejsca pracy.
Inna strategia, propagowana coraz czêSciej przez europej-
sk¹ centrolewicê, prezentuje alternatywn¹ diagnozê i recep-
tê, a przynajmniej inaczej rozk³ada akcenty. Punktem wyj-
Scia jest za³o¿enie, ¿e sprawiedliwoSæ spo³eczna to przede
wszystkim równoSæ szans, a nie równoSæ podzia³u. A tak¿e
teza, ¿e w dzisiejszych warunkach konieczne jest przede
wszystkim poszukiwanie nowej równowagi miêdzy prawa-
mi i obowi¹zkami, miêdzy odpowiedzialnoSci¹ zbiorow¹ i in-
dywidualn¹. Rozumie siê przez to przyznanie wiêkszej roli
indywidualnej aktywnoSci, inicjatywie i kreatywnoSci, sa-
moorganizacji i dzia³aniom samopomocowym podejmowa-
nym przez instytucje spo³eczeñstwa obywatelskiego, w tym
zw³aszcza na szczeblu wspólnot lokalnych. Dzia³ania rynko-
we choæ poddane kontroli i regulacjom nie mog¹ byæ
jednak eliminowane, zaS konieczna solidarnoSæ spo³eczna
nie powinna niszczyæ po¿¹danej w wielu dziedzinach kon-
kurencji.
W tym ujêciu zwalczanie upoSledzenia i biedy nie musi
k³Ã³ciæ siê z promowaniem przedsiêbiorczoSci, ale przeciw-
nie wymaga stwarzania szans i zachêt do samodzielnego
poprawiania warunków ¿yciowych przez jednostki i rodziny.
Nowa rola rz¹dów nie powinna przypominaæ ani tradycyjnej
wizji lewicy, ani te¿ odwo³ywaæ siê do drugiej skrajnoSci,
121
czyli do klasycznego modelu laissez faire. W³adza pañst-
wowa musi dziS szerzej wykorzystywaæ poSrednie, bar-
dziej subtelne instrumenty oddzia³ywania na gospodarkê
i sferê spo³eczn¹. Jej powo³aniem winna byæ m.in. dba³oSæ
o stabilnoSæ makroekonomiczn¹, wspieranie innowacyjno-
Sci technologicznej i produkcyjnej, promowanie eksportu,
sprawniejsza kontrola miêdzynarodowych przep³ywów ka-
pita³owych. Polityka podatkowa i socjalna nie powinna
w jakimkolwiek stopniu zniechêcaæ do pracy czy tworze-
nia nowych miejsc pracy, ani te¿ sk³aniaæ do trwa³ego
uzale¿nienia od ró¿nych form pomocy ze strony pañstwa.
Decentralizacja i wzrost roli samorz¹dów, dzia³aj¹cych
zgodnie z zasad¹ subsydiarnoSci, maj¹ zapewniæ lepsze
warunki instytucjonalne dla efektywnego zaspokajania
potrzeb spo³ecznych.
WSród tematów omawianych na Swiatowych forach eko-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]